Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, kurumun yürüttüğü faaliyetlere ait AA’ya değerlendirmede bulundu.
Rekabet kurumlarının en kıymetli vazifesinin, piyasa aksaklıklarını bertaraf edecek tedbirleri almak, bununla ilgili sistemler geliştirmek ve piyasaya giriş manilerini olabildiğince ortadan kaldırmak olduğunu belirten Küle, rekabet kurumlarının misyonlarını layıkıyla yerine getirdiği takdirde, kestikleri milyarlarca ceza ile kıyaslanamayacak ölçüde iktisada ve toplumsal refaha katkıda bulunacaklarını söyledi.
Küle, en kıymetli regülasyonun rekabetin kendisi olduğunu, kuruma düşenin ise rekabeti sağlayacak ortamı tesis edebilmek ve yeni kurumların pazara girişinin önündeki mahzurları kaldırmak olduğunu tabir etti.
Aldıkları kararların global manada karşılık bulduğuna ve dikkatle takip edildiğine dikkati çeken Küle, bu yıl içinde Frito Lay’e 1,4 milyar lira ceza verdiklerini anımsattı.
Küle, piyasayı düzenlemek için aldıklarını kararın, cezayla ölçülemeyecek derecede kıymetli ve tesirli olduğunu belirterek, “Frito Lay’in yüklü olarak bakkallardan, büfelerden ve küçük satış noktalarından oluşan klasik kanal perakende satış noktalarında fiili münhasırlık uygulayarak rekabeti kısıtladığı tespitinde bulunduk. Net kapalı satış alanı 200 metrekarenin altındaki satış noktaları için geçerli olacak biçimde stantlarda rakiplere belli alan ayrılması ve rakiplere ayrılan alanları hiçbir formda Frito Lay’in kullanamaması konularında kararımızı verdik. Benzeri kararlarımızı daha evvel gazlı ve alkollü içecekler, dondurma, akaryakıt dağıtım ile gazete ve mecmua dağıtım üzere dallar için de vermiştik. Şu anda dijital piyasalarda da misal ve emsal çok sayıda karara imza atıyoruz.” dedi.
Birleşme ve devralmalar bakımından da bu yıl çok kıymetli ve farklı bir karara imza attıklarını belirten Küle, kelamlarını şöyle devam etti:
“Hem genel iktisat hem de otomotiv pazarı için son derece değerli olan Tofaş/Stellantis devralma kararından bahsetmek isterim. Müsaade kararının, tarafların yatırım ve münasebetiyle istihdam, ihracat yapma koşuluna bağlanması Kurum tarihi bakımından bir birincisi oluşturdu. Çünkü bu karar, çoklukla statik olarak fiyat/çıktı tahliline dayalı toplumsal refah kriterinin daha geniş ve rekabetin dinamik tesirlerini dikkate alan bir anlayışla ele alınması gerektiğini gösteriyor. Karar, bu bakımdan emsal niteliğinde. Kararın, memleketler arası içtihat ve literatüre de kıymetli katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Ayrıyeten kelam konusu yatırım planının otomotiv ana sanayine olduğu kadar yan endüstriye de olumlu halde yansıyacağını öngörüyoruz.”
Dallar çok ayrıntılı halde tahlil ediliyor
Mevcut soruşturmalara ait de bilgiler veren Kule, yılın geri kalanı için çalışmalarının tüm süratiyle devam ettiğini, şu anda da devam eden 30’dan fazla soruşturma olduğu bilgisini verdi. Apple, Sahibinden, Meslek.net, Google, Mars Sinema, Visa/MasterCard, Netflix, kast ajansları, Med Üretim ve Ay Yapım’ın soruşturma yürütülen şirketlerden kimileri olduğu ayrıntısını paylaştı. Bunlara ek olarak tohum, enzim, kimya, ilaç, lastik, elektronik eşya, hazır beton/çimento üzere kesimlerde de çok sayıda teşebbüs hakkında soruşturmaların devam ettiğini ekledi.
Uluslararası iş birliği yapmak zarurî hale geldi
Birol Küle, gelecek devirde hakim durum belgelerine, yani pazar gücünün berbata kullanılmasına ait çalışmalara daha fazla vakit ve emek harcayacaklarını, kurumun bu husustaki tesirini daha da artıracaklarını söz etti.
Dijitalleşmeyle birlikte pazar hakimiyetinin daha kolay ve görünmez hale geldiğini bildiren Küle, “Artık birçok kesimde Google, Amazon, Meta üzere dataya sahip olan firmalar, otomatikman piyasaya da hakim oluyor. Bu şirketler, data, algoritma ve ağ tesiri üzere avantajlarla rakiplerini süratle dışlayabiliyor. Birçok dalda birleşmeler ve devralmalarla büyük oyuncular pazarı tekelleştiriyor, pazar güçlerini artırıyor. Bilhassa finans, medya, güç ve besin dallarında bu çok sık görülüyor. Bu da hakim durumda olan şirketlerin daha kolay berbata kullanım yapabilmesine taban hazırlıyor.” dedi.
Bazı şirketlerin yıllık cirosunun, birtakım devletlerin bütçesinden bile büyük olduğuna dikkat çeken Küle, bu firmaların yalnızca ulusal değil, global ölçekte rekabeti etkileyebildiğini, ulusal rekabet otoritelerinin ise uluslararası iş birliği yapmasının zarurî hale geldiğini vurguladı.
“Yapay zekayı ile kontrol düzeneklerini hayata geçirmeyi planlıyoruz”
Hakim firmalar rekabeti engelledikçe tüketici seçeneklerinin daraldığını belirten Küle, rekabet kontrolünün ekonomik istikrar açısından kritik kıymete sahip hale geldiğine işaret etti.
Algoritmaların, rekabet ihlallerini hem kolay hem otomatik hale getirdiğine dikkati çeken Küle, şunları söyledi:
“Artık şirketler fiyatları algoritmalarla belirliyor. Bu algoritmalar, rakiplerin fiyatlarına ahenk sağlayarak fiyat sabitlemesi üzere ihlalleri otomatik olarak gerçekleştirebiliyor. Bu tıp davranışlar klasik formüllerle tespit edilemediği için daha güçlü önleyici düzenekler gerekiyor. Bu gelişmelere karşı önleyici düzenekleri devreye alıyoruz. Bilhassa yapay zekayı kullanarak karşı kontrol sistemlerini hayata geçirmeyi planlıyoruz.”
News
